Tarih boyunca savaşlar, insanlık tarihinin en önemli olayları arasında yer almıştır. Bazı savaşlar yıllarca sürerken, bazıları ise çok kısa sürede sonuçlanmıştır. İşte bu kısa süreli savaşlardan biri de 1896 yılında İngiltere ile Zanzibar Sultanlığı arasında yaşanan ve sadece 38 dakika süren savaştır. Bu savaş, tarihe “Tarihin En Kısa Savaşı” olarak geçmiştir. Bu makalede, bu ilginç savaşın nedenlerini, gelişimini ve sonuçlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Zanzibar Sultanlığı: Coğrafi ve Tarihsel Arka Plan
Zanzibar, Doğu Afrika kıyısında yer alan bir takımadadır. Bugün Tanzanya’ya bağlı olan Zanzibar, 19. yüzyılda önemli bir ticaret merkezi haline gelmişti. Özellikle baharat ticareti ve köle ticareti, Zanzibar’ın ekonomisinin temelini oluşturuyordu. Zanzibar Sultanlığı, 19. yüzyılın ortalarında Arap kökenli bir hanedan olan El-Busaid ailesi tarafından yönetiliyordu.
Zanzibar, stratejik konumu nedeniyle büyük güçlerin ilgisini çekiyordu. İngiltere, Almanya ve Portekiz gibi ülkeler, Zanzibar üzerinde nüfuz kurmak için çaba sarf ediyorlardı. 19. yüzyılın sonlarında İngiltere, Zanzibar’ı bir protektora haline getirmişti. Yani, Zanzibar Sultanlığı resmen bağımsız olsa da, İngiltere’nin etkisi altındaydı.
Savaşın Nedenleri: Halid bin Bargash’ın İsyanı
1896 yılında Zanzibar Sultanı Hamad bin Thuwaini, İngiltere ile iyi ilişkiler içindeydi. Ancak, Hamad bin Thuwaini’nin ani ölümü üzerine tahta geçen Halid bin Bargash, İngiltere’nin onayını almadan kendini sultan ilan etti. Halid bin Bargash, İngiltere’nin Zanzibar üzerindeki etkisini azaltmak ve daha bağımsız bir politika izlemek istiyordu.
İngiltere, Halid bin Bargash’ın bu hamlesini kabul etmedi ve onun yerine daha uyumlu bir aday olan Hamud bin Muhammed’i destekledi. İngiltere, Halid bin Bargash’a tahttan çekilmesi için bir ültimatom verdi. Ancak, Halid bin Bargash bu ültimatomu reddetti ve kendini savunmak için bir ordu toplamaya başladı.
Savaşın Gelişimi: 38 Dakikalık Çatışma
27 Ağustos 1896 sabahı, İngiltere’nin Zanzibar limanında bulunan donanması, Halid bin Bargash’ın sarayını hedef aldı. İngiliz donanması, HMS Racoon, HMS Sparrow ve HMS St George gibi gemilerden oluşuyordu. Ayrıca, İngilizlerin Zanzibar’da bulunan askeri birlikleri de harekete geçirildi.
Halid bin Bargash’ın ordusu, yaklaşık 2.800 askerden oluşuyordu. Ancak, bu askerlerin çoğu iyi eğitimli değildi ve modern silahlara sahip değillerdi. Ayrıca, Halid bin Bargash’ın sarayı, İngiliz donanmasının topçu ateşine karşı savunmasız bir konumdaydı.
Saat 09:00’da İngiliz donanması, Halid bin Bargash’ın sarayına topçu ateşi açtı. İngiliz gemilerinin ateşi, sarayı kısa sürede yerle bir etti. Halid bin Bargash’ın ordusu, bu yoğun topçu ateşi karşısında direnemedi ve dağıldı. Savaş, saat 09:38’de resmen sona erdi.
Savaşın Sonuçları: Zanzibar’ın İngiliz Protektorası Haline Gelmesi
38 dakika süren bu savaşın sonucunda, Halid bin Bargash tahttan indirildi ve yerine İngiltere’nin desteklediği Hamud bin Muhammed geçti. Halid bin Bargash, savaştan sonra Alman konsolosluğuna sığındı ve daha sonra Doğu Afrika’ya kaçtı. İngiltere, Zanzibar üzerindeki kontrolünü daha da artırdı ve Zanzibar resmen bir İngiliz protektorası haline geldi.
Savaşın insani kayıpları ise oldukça düşüktü. İngiliz tarafında sadece bir denizci yaralanırken, Zanzibar tarafında yaklaşık 500 kişi öldü veya yaralandı. Bu kayıpların büyük çoğunluğu, sarayın çökmesi ve topçu ateşi sonucu meydana geldi.
Savaşın Tarihsel Önemi
38 dakikalık bu savaş, tarihin en kısa savaşı olarak kayıtlara geçmiştir. Bu savaş, İngiltere’nin 19. yüzyıldaki emperyal politikasının bir yansımasıdır. İngiltere, Zanzibar gibi stratejik öneme sahip bölgeleri kontrol altında tutarak, dünya üzerindeki gücünü artırmayı hedefliyordu.
Ayrıca, bu savaş, sömürgecilik döneminin tipik bir örneğidir. Büyük güçler, yerel yöneticiler üzerinde baskı kurarak, kendi çıkarları doğrultusunda politikalar izliyorlardı. Zanzibar örneğinde olduğu gibi, yerel yöneticilerin bağımsızlık çabaları, büyük güçler tarafından hızla bastırılıyordu.
1896 yılında İngiltere ile Zanzibar Sultanlığı arasında yaşanan 38 dakikalık savaş, tarihin en kısa savaşı olarak kayıtlara geçmiştir. Bu savaş, İngiltere’nin emperyal politikasının bir yansıması olarak, Zanzibar’ın bir İngiliz protektorası haline gelmesiyle sonuçlanmıştır. Savaşın kısa sürmesi ve düşük kayıplarla sonuçlanması, modern savaş teknolojisinin yerel direnişler karşısındaki üstünlüğünü göstermektedir.
Bu savaş, aynı zamanda sömürgecilik döneminin tipik bir örneği olarak, büyük güçlerin yerel yönetimler üzerindeki baskısını ve kontrolünü ortaya koymaktadır. Zanzibar örneği, 19. yüzyılın sonlarında Afrika’nın büyük güçler tarafından nasıl paylaşıldığını ve yerel halkların bu süreçte nasıl etkilendiğini anlamak açısından önemli bir örnektir.
Tarihin en kısa savaşı olan 38 dakikalık çatışma, sadece bir askeri olay değil, aynı zamanda dönemin siyasi ve ekonomik dinamiklerini anlamak açısından da önemli bir ders niteliğindedir. Bu savaş, günümüzde bile uluslararası ilişkiler ve güç dengeleri üzerine düşünürken hatırlanması gereken bir olay olarak tarihteki yerini korumaktadır.